H περιοχή κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια, πελασγικά χρόνια, μυκηναϊκή εποχή, από αχαϊκούς πληθυσμούς, ενώ στα ιστορικά ελληνικά χρόνια και την περίοδο της ρωμαιοκρατίας ήταν μέλος της Αιτωλικής συμπολιτείας (υπάρχουν τείχη και ευρήματα κυρίως στους οικισμούς: Πούλιανη, Φλεσουριά και Κόφτρα).
Γύρω στον 7ο αιώνα μ.Χ. αναφέρεται ότι στην περιοχή της Πούλιανης ακμάζει μεγάλη πόλη με κάστρο, με 3 εκκλησίες, τράπεζες, καμίνια (αυξημένη η μεταλουργία στο χωριό από τα αρχαία χρόνια). Αυτός ο οικισμός καταστρέφεται τον 8ο αιώνα μ.Χ. από σεισμό και η πόλη οργανώνεται από την άλλη μεριά του βουνού λίγο πιο κάτω από το σημερινό χωριό, στη θέση Παναγιά (Αϊ Γιώργη). Εκεί αναπτύσσεται μια άλλη μεγάλη πόλη, η οποία κατά τον 13ο αιώνα μ.Χ. μεταφέρεται σταδιακά στο σημερινό κεντρικό χωριό «Ανάληψη» (υπάρχει η υποψία ότι βάρβαροι έκαψαν την παλιά πόλη). Η σημερινή περιοχή επιλέχτηκε για το καλύτερο κλίμα, με πολλές πηγές νερού και ηλιοφάνεια. Οικονομικά η πόλη ήταν ευημερούσα, ανεξάρτητη χωρίς φέουδα και με μεγαλοκτηματίες. Έχουν βρεθεί πολλά νομίσματα από διάφορες ιστορικές περιόδους.
Από ευρήματα και πηγές αναφέρεται ότι στην Ανάληψη υπήρχαν κατά διαστήματα πολλά κάστρα με τελευταίο το Κάστρο της Δερβέκιστας ή Παλιόκασττρο (14ο αιώνα) πάνω από το Κεφαλόβρυσο. Το όνομα Δερβέκιστα ή Τρεβέκιστα το οφείλει στο Σέρβο διοικητή Στέφανο Δουσάν, το 1331 μ.Χ. και μετέπειτα για έξι (6) αιώνες αναφέρεται με αυτό το όνομα (μέχρι το έτος 1928, που πήρε το όνομα Ανάληψη). Το όνομα Δερβέκιστα προέρχεται από την πέρσικη λέξη «ντερβεντ» που σημαίνει πέρασμα/στενή διάβαση σε βουνό. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας «Δερβένι» ονομαζόταν ο στρατιωτικός σταθμός που υπήρχε σε στενή διάβαση. Στη λέξη Δερβένι προστέθηκε η σλάβικη κατάληξη «-ίστα», που δηλώνει την ύπαρξη χωριού ή οικισμού. Σχετικά ονόματα που επικράτησαν στην περιοχή αναφέρονται πολλά.Το όνομα Δερβέκιστα ανταποκρίνεται στην ιδιομορφία του εδάφους, αφού το χωριό είναι ένα πέρασμα. Σε αυτό οφειλόταν και η ιδιάζουσα ονομασία του τούρκου σερασκέρη του Απόκουρου, που είχε την έδρα του στο χωριό και προσφωνούνταν ως «Δερβεν-αγάς».
Το χωριό έγινε ιδιαίτερα γνωστό στην υστεροβυζαντινή εποχή, στην εποχή της τουρκοκρατίας και κυρίως στα επαναστατικά χρόνια του 1821. Προεπαναστατικά ήταν το Τουρκικό διοικητήριο του Απόκουρου. Οι Δερβεκιστιάνοι αντιδρούσαν στην τουρκική βία κι αυθαιρεσία (1788) κι έχουμε στοιχεία ότι το 1759 έγινε παιδομάζωμα που τα παιδιά σώθηκαν από θαύμα του Αγίου Ιωάννη.
Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας τα γύρω δάση ήταν λημέρια κλεφτών και αρματολών. Ο κλεφταρματολός Βουνόρτας, που είχε το λημέρι του κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, έχτισε το 1802 αυτή τη βρύση που υπάρχει μέχρι σήμερα στην είσοδό του, ως ευχαριστήριο για τη βοήθεια που τους παρείχαν οι μοναχοί.
Από την Ανάληψη καταγόταν ο καπετάνιος του Απόκουρου, Θανάσης Ταρκαζίκης, που προσέφερε πολλά στον αγώνα της απελευθέρωσης. Το χωριό προσέφερε στην επανάσταση του 1821 τουλάχιστον 22 επώνυμους αλλά και πολλούς ανώνυμους αγωνιστές. Τα επόμενα χρόνια το χωριό ζούσε ήρεμα με σταδιακή ανάπτυξη. Στην απογραφή τού 1910-1911 είχε 1.107 μόνιμους κατοίκους, 1 γιατρό, 2 παντοπωλεία, 4 καφενεία, 1 σαγματοποιείο, 4 σιδηρουργεία ( το χωριό έχει παράδοση στην σιδηρουργεία από την αρχαιότητα) και κάποια στιγμή έφτασε τους 2.000 κατοίκους (δεκαετία του 1950). Στην Κατοχή ήταν δύσκολα αλλά υποφερτά, κι ο ένας βοηθούσε τον άλλο. Η ανάπτυξη του χωριού κράτησε περίπου μέχρι το 1970, οπότε άρχισε η φθίνουσα πορεία, όπως και στα περισσότερα χωριά της χώρας μας, λόγω της μετανάστευσης.
Οι περισσότερες οικογένειες του χωριού είναι γηγενείς, κάποιες από τα γύρω χωριά της περιοχής, καθώς και την Ευρυτανία, τη Ναυπακτία, τη Δωρίδα, αλλά και κάποιες από την Ήπειρο και την Πελοπόννησο. Οι πρώτοι που κατοίκησαν ήταν:
«ὁ Τσῶλος καί ὁ Τσολοδῆμος ἀδέλφια, ὁ Κάκαβος, ὁ Γαϊτάνης, ὁ Καλτσῆς, ὁ Δημητρίου, ὁ Καραδήμας, ὁ Σχίζας, ὁ Σταθόπουλος, ὁ Λαβδός. Ἀργότερα προστέθηκαν καί οἱ: Δημητρακάκης, Παλαιογιάννης, Σπυρόπουλος, Κασόλας παιδιά τοῦ βλάχου Μαμούτσου, ὁ ὁποῖος καταγόμενος ἀπό τήν Ἀρτοτίνα Δωρίδος ἔμεινε στό Μαμουτσόρεμμα Πούλιανης Ἀναλήψεως. Ὁ Βασιλόπουλος ἀπό τό Ζαχελί (Ζάχολη) τῆς Πελοποννήσου καί γαμβρός τοῦ Μαμούτσου ἀπό θυγατέρα του. Ὁ Τσοπανᾶς ἀπό τήν Μακρυνοῦ τοῦ Ζυγοῦ, ὁ Τασιόπουλος ἀπό τά Κουτλίτσαινα, ὁ Μουστάκας καί ὁ Τσέλιος ἀπό τό Ξηρόμερο, ὁ Σακέτος καί ὁ Γλαβᾶς ἀδέλφια ἀπό τήν Στύλια Ναυπακτίας. Ὁ Καμπᾶς καί ὁ Μπορώτης ἀπό τή Λαμία, ὁ Πετρόπουλος ἀπό τήν Λευθέριανη Ναυπακτίας, ὁ Λοΐζος ἀπό τήν Κύπρο, ὁ Ἀντωνίου καί Σγοῦρδος ἀπό τό Κυργιάτσι, ὁ Σκουφῆς καί ὁ Παῦλος ἀπό τόν Πλάτανο Ναυπακτίας, ὁ Μπέλλος καί Μόσχος ἀπό τήν Ἤπειρο, ὁ Ἀκριβίδης ἀπό τόν Τέρνο, ὁ Κονδύλης ἀπό τό Κρίκελον, ὁ Δρόσος ἀπό τήν Σιβίτσα, ὁ Τσάκος καί Σακκούλης ἀπό τό Ριγάνι Ναυπακτίας, ὁ Λάμπος ἀπό τήν Καστανιά καί ὁ Βήττας ἀπό τήν Γραμμένη Ὀξυά».
Η παλιά Δερβέκιστα ήταν το μέρος στο οποίο ο αρχιστράτηγος της Ρούμελης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, την περίοδο της επανάστασης του 1821, και πιο συγκεκριμένα το 1825, έστησε το στρατόπεδο του, με 5.000 άντρες περίπου και με κύριο στόχο του την ενίσχυση του πολιορκούμενου Μεσολογγίου. Με ορμητήριο τη Δερβέκιστα ο Καραϊσκάκης εξόρμησε και κατά των Τούρκων που ήταν οχυρωμένοι στο Παληόκαστρο Πετροχωρίου και ήλεγχαν ολόκληρο το Απόκουρο. Από 25 Ιουλίου έως 9 Αυγούστου του 1825 στο Πετροχώρι και σε σειρά μαχών ο Καραϊσκάκης καταφέρνει να εκδιώξει του Τούρκους και να ελευθερώσει το Απόκουρο. Από εκεί έστειλε και τις επιστολές προς την κυβέρνηση του Ναυπλίου, περιγράφοντας τη δεινή κατάσταση του Μεσολογγίου, ζητώντας παράλληλα και βοήθεια.
Οι κάκιστες, όμως, σχέσεις Καραϊσκάκη – Μαυροκορδάτου και οι έριδες μεταξύ των οπλαρχηγών τού στρατοπέδου τής τότε Δερβέκστας ήταν οι βασικοί παράγοντες, που εμπόδισαν το σώμα της Ανάληψης να βοηθήσει ουσιαστικά το Μεσολόγγι.
Το βράδυ της εξόδου σώμα αντρών του στρατοπέδου της Δερβέκιστας, υπό την αρχηγία του Κώστα Μπότσαρη περίμενε τους εξοδίτες στο Ζυγό. Από αυτό το σημείο βοήθησαν πολύ γιατί χτυπούσαν από πίσω τους Τούρκους (θα βοηθούσαν πολύ περισσότερο εάν είχαν κινηθεί πιο οργανωμένα). Ο κύριος κορμός των διασωθέντων εξοδιτών την άλλη μέρα (11 Απριλίου) διανυκτέρευσαν κοντά στο Καλούδι και στις 12 Απριλίου έφτασαν στη Δερβέκιστα, όπου βρήκαν θαλπωρή και τροφή. Από εκεί έστειλαν την επιστολή προς την κυβέρνηση, έμειναν 2 ημέρες και έφυγαν διαμέσου του γεφυριού της Αρτοτίβας, για τον Πλάτανο Ναυπακτίας, όπου ήταν ο Καραϊσκάκης, με προορισμό το Ναύπλιο. Μέχρι και σήμερα την Κυριακή των Βαΐων, στο χωριό Ανάληψη και στην κάτω πλατεία, όπου δεσπόζει ο ανδριάντας του Γ. Καραϊσκάκη, κατατίθεται στεφάνι και τελείται επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των εξοδιτών. Εδώ και 15 περίπου χρόνια η Ανάληψη με άγημα συμμετέχει το Σάββατο του Λαζάρου και στις εκδηλώσεις του Μεσολογγίου.
Μεγάλο μέρος του χωριού καταστράφηκε από το σεισμό της 31ης Δεκεμβρίου 1975. Τότε και το χωριό Ανάληψη, πήρε τη σημερινή του μορφή. Οι κάτοικοι από όλους τους οικισμούς έφτιαξαν καινούρια σπίτια στο κέντρο του χωριού, κι όχι μόνο, και δημιουργήθηκαν νέες γειτονιές όπως της Αγίας Παρασκευής, του προφήτη Ηλία και του Κουκουπλάι.
Παλαιότερα, πέρα από τη γειτονιά γύρω από τον Άγιο Νικόλαο, τα σπίτια ήταν σκορπισμένα σε όλη σχεδόν την περιφέρεια του βουνού, του κάμπου του χωριού, αλλά κι άλλων συνοικισμών. Υπήρχαν αγροκτήματα σε περιοχές όπως: το Διάσελο, η Σκλα, η Ασπρόβρυση, τα Πετρέικα, το Κοτρώνι, ο Κουμαριάς, ο Άγιος Γεώργιος κ.ά.